شاسی‌ها در دنیای صنعت و ساختمان از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند. این اجزای اساسی در سیستم‌های فرمان و قدرت تجهیزات و ماشین‌آلات، نقشی کلیدی در حفظ پایداری و عملکرد صحیح آن‌ها ایفا می‌کنند. شاسی‌ها نه‌تنها به‌عنوان اعضای فعال در مدارهای کنترلی عمل می‌کنند، بلکه به‌عنوان تکیه‌گاه و محافظ نیز برای اطمینان از ایمنی و استحکام سیستم مورد استفاده قرار می‌گیرند.
در این مقاله به بررسی انواع شاسی‌های مورد استفاده در صنعت، به‌ویژه در کاربردهای الکتریکی و الکترونیکی می‌پردازیم.
انواع شاسی‌ها از نظر جنس بدنه
شاسی فلزی
شاسی فلزی یکی از رایج‌ترین انواع شاسی‌ها است که از فلزاتی مانند فولاد یا آلومینیوم ساخته می‌شود. این نوع شاسی به دلیل مقاومت بالا در برابر فشار، ضربه و ارتعاشات، گزینه‌ای ایده‌آل برای محیط‌های صنعتی و سخت به شمار می‌رود. کاربرد آن در ماشین‌آلات صنعتی و تابلوهای برق گسترده است.پلاستیکی
شاسی پلاستیکی از مواد عایق ساخته می‌شود و به‌دلیل خواص عایق الکتریکی، گزینه مناسبی برای استفاده در تجهیزات الکترونیکی و تابلوهای برق خانگی یا پزشکی است. قیمت پایین‌تر این نوع شاسی نسبت به نمونه‌های فلزی، آن را به گزینه‌ای اقتصادی تبدیل کرده است.شاسی چوبی
این نوع شاسی‌ها بیشتر در کاربردهایی که نیاز به زیبایی ظاهری و استفاده از مواد طبیعی دارند، مانند تجهیزات صوتی و دکوراتیو، مورد استفاده قرار می‌گیرند. اگرچه مقاومت کمتری نسبت به شاسی‌های فلزی یا پلاستیکی دارند، اما از نظر طراحی و جذابیت بصری ارزشمندند.
انواع شاسی‌ها از نظر کاربرد
با توجه به دامنه گسترده مصرف شاسی‌ها در صنایع مختلف، می‌توان آن‌ها را از نظر مکانیزم عملکرد به دو دسته اصلی تقسیم کرد:
1. شاسی‌های سلکتوری
شاسی‌های سلکتوری بر اساس اتصال دو هادی در یک بدنه عایق عمل می‌کنند. این اتصال با چرخش یک دسته برقرار می‌شود. این دسته می‌تواند ثابت یا متحرک باشد؛ در حالت متحرک، اتصال تنها تا زمانی برقرار است که فشار اپراتور روی آن باقی بماند.
این شاسی‌ها قابلیت پشتیبانی از تعداد متنوعی کنتاکت را دارند، به طوری که با هر مرحله چرخش دسته، یک کنتاکت فعال یا غیرفعال می‌شود. این نوع شاسی‌ها معمولاً در دو مدل چراغ‌دار و بدون چراغ تولید می‌شوند.
2. از نوع فشاری (پوش‌باتن)
شاسی‌های فشاری با فشردن سطحی مشخص، اتصال بین دو هادی را برقرار کرده و جریان را عبور می‌دهند. پرکاربردترین انواع این شاسی‌ها شامل موارد زیر هستند:
استارت: برای راه‌اندازی ماشین‌ها و تجهیزات. معمولاً با رنگ سبز مشخص می‌شوند.
استوپ: برای متوقف‌سازی عملکرد مدار. اغلب به رنگ قرمز هستند.
دوبل (استارت-استوپ): ترکیبی از دو عملکرد استارت و استوپ در یک تجهیز. مناسب برای کنترل دستگاه با یک مجموعه دکمه.
اضطراری یا قارچی: طراحی شده برای قطع فوری عملکرد در شرایط اضطراری. معمولاً دارای دکمه بزرگ قرمز و در مکان‌های قابل دسترسی نصب می‌شوند.
هوشمند: این شاسی‌ها با استفاده از تکنولوژی‌هایی مانند سنسورها، میکروکنترلرها و اینترنت اشیا (IoT) عملکرد هوشمند و قابل کنترل از راه دور را ارائه می‌دهند.
با عملکرد خاص: برخی شاسی‌ها برای کاربردهایی خاص طراحی می‌شوند، مانند شاسی‌های مخصوص کنترل جرثقیل‌ها که در صنایع سنگین کاربرد دارند.
فاکتورهای انتخاب شاسی مناسب
انتخاب شاسی مناسب برای هر پروژه صنعتی یا الکتریکی، نیازمند بررسی دقیق مجموعه‌ای از عوامل فنی، محیطی و اقتصادی است. شاسی‌ها، اگرچه در ظاهر ساده به‌نظر می‌رسند، اما نقش تعیین‌کننده‌ای در پایداری، ایمنی و عملکرد صحیح تجهیزات ایفا می‌کنند. در ادامه، به مهم‌ترین فاکتورهایی که باید در انتخاب شاسی در نظر گرفته شوند، اشاره می‌کنیم:
1. شرایط محیطی محل استفاده
یکی از اصلی‌ترین نکات در انتخاب شاسی، توجه به محیطی است که قرار است شاسی در آن استفاده شود. در محیط‌های مرطوب، دارای گردوغبار، یا دارای خطر خوردگی، استفاده از شاسی‌هایی با درجه حفاظت بالا (مانند IP65 یا IP67) توصیه می‌شود. در مقابل، برای محیط‌های داخلی یا کنترل‌شده، می‌توان از شاسی‌های ساده‌تر و اقتصادی‌تر استفاده کرد.
2. ابعاد و وزن
ابعاد و وزن شاسی، به‌ویژه در پروژه‌هایی که با محدودیت فضا یا نیاز به حمل‌ونقل آسان مواجه‌اند، اهمیت بالایی دارد. برای کاربردهایی با فضای محدود یا دستگاه‌های قابل‌حمل، شاسی‌های سبک‌وزن و کامپکت، مانند شاسی‌های پلاستیکی یا ترکیبی، گزینه‌های مناسبی هستند.
3. مقاومت مکانیکی و استحکام
در برنامه‌هایی که تجهیزات در معرض فشار مکانیکی، ضربه یا لرزش شدید قرار دارند، شاسی باید از موادی ساخته شود که مقاومت فیزیکی بالایی داشته باشد. در این شرایط، شاسی‌های فلزی، به‌ویژه از جنس فولاد یا آلومینیوم، به‌دلیل دوام و استحکام بالا، انتخاب بهتری هستند.
در رابطه با همین موضوع بخوانید:
4. ملاحظات اقتصادی
هزینه همیشه یکی از عوامل مهم در تصمیم‌گیری است. در پروژه‌هایی با بودجه محدود، ممکن است شاسی‌های پلاستیکی به‌دلیل قیمت پایین‌تر، مورد توجه قرار گیرند. در مقابل، پروژه‌هایی با اولویت دوام و عملکرد بلندمدت، توجیه اقتصادی لازم برای استفاده از شاسی‌های باکیفیت‌تر و مقاوم‌تر را دارند.
5. عایق بودن در برابر جریان الکتریکی
در بسیاری از کاربردهای الکتریکی و الکترونیکی، ایزولاسیون و جلوگیری از نشتی جریان اهمیت بالایی دارد. در این شرایط، شاسی‌هایی با خاصیت عایق الکتریکی بالا مانند پلاستیک یا فایبرگلاس انتخاب مناسبی هستند و ایمنی کاربر و سیستم را تضمین می‌کنند.
جمع‌بندی
اگرچه شاسی‌ها در نگاه اول به‌عنوان قطعاتی ساده و جانبی شناخته می‌شوند، اما نقش آن‌ها در عملکرد و دوام سیستم بسیار کلیدی است. انتخاب یک شاسی مناسب نیازمند بررسی دقیق شرایط فنی، محیطی و اقتصادی است. درک درست از نیازهای پروژه و شناخت ویژگی‌های هر نوع شاسی، به تصمیم‌گیری هوشمندانه‌تر و بهره‌وری بیشتر منجر خواهد شد.
