کنتاکتور چیست؟ و چه کاربردی دارد

کنتاکتور چیست؟

کنتاکتور یک دستگاه الکتریکی است که وظیفه اصلی آن قطع و وصل کردن مدارهای الکتریکی با جریان بالا به‌صورت اتوماتیک و از راه دور است. به بیان ساده‌تر، کنتاکتور یک نوع کلید الکترومکانیکی است که می‌تواند جریان برق را در مدارهای قدرت قطع یا وصل کند. هرچند کنتاکتور و رله از لحاظ عملکرد به هم شباهت دارند، اما تفاوت‌های اساسی بین آنها وجود دارد که باعث می‌شود کنتاکتورها در کاربردهای با جریان و ولتاژ بسیار بالا به کار روند.

کنتاکتورها اغلب در صنایع و سیستم‌های بزرگ و صنعتی استفاده می‌شوند، جایی که نیاز است تا جریان‌های بالا به طور ایمن و قابل اطمینان کنترل شوند. به همین دلیل، در طراحی آنها به طور خاص به استقامت، عمر طولانی، و ایمنی توجه ویژه‌ای می‌شود.

تفاوت کنتاکتور با رله

اگرچه کنتاکتور و رله هر دو سوئیچ‌های الکتریکی هستند که توسط سیگنال‌های الکتریکی کنترل می‌شوند، اما معمولاً کنتاکتورها برای قطع و وصل بارهای با جریان بالاتر طراحی شده‌اند و سایز فیزیکی بزرگ‌تری دارند. رله‌ها بیشتر برای جریان‌های پایین و کنترل مدارهای کوچک‌تر مناسب‌اند.

همچنین کنتاکتورها معمولاً دارای مکانیزم‌هایی برای خاموش کردن قوس الکتریکی هستند که هنگام قطع جریان‌های بزرگ ایجاد می‌شود و این ویژگی باعث افزایش ایمنی و طول عمر دستگاه می‌شود. در مقابل، رله‌ها عموماً برای جریان‌های پایین و کاربردهای کنترلی ساده‌تر طراحی می‌شوند.

ساختار و اجزای کنتاکتور

1. بوبین (کوئل)

در کنتاکتور یک بوبین یا سیم‌پیچ وجود دارد که با عبور جریان الکتریکی، یک میدان مغناطیسی تولید می‌کند. این میدان مغناطیسی باعث حرکت مکانیزم داخلی کنتاکتور و بسته یا باز شدن کنتاکت‌ها می‌شود.

2. تیغه‌ها (Contacts)

تیغه‌ها بخش‌های اصلی کنتاکتور هستند که جریان برق را قطع و وصل می‌کنند. تیغه‌ها به دو دسته تقسیم می‌شوند:

• تیغه‌های قدرت (Power Contacts): این تیغه‌ها جریان اصلی بار را عبور می‌دهند و باید قادر به تحمل جریان‌های بالا باشند.

• تیغه‌های فرمان (Control Contacts): این تیغه‌ها برای کنترل و فرمان‌دهی به مدارهای کنترلی به کار می‌روند و معمولاً جریان کمی را عبور می‌دهند. تیغه‌های فرمان خود به دو نوع نرمال باز (NO) و نرمال بسته (NC) تقسیم می‌شوند که وضعیت آن‌ها با تحریک بوبین تغییر می‌کند.

3. تیغه کمکی (Auxiliary Contact)

تیغه کمکی به صورت جداگانه یا به صورت ماژولار به کنتاکتور اضافه می‌شود و بیشتر برای ارسال سیگنال وضعیت (مانند روشن یا خاموش بودن کنتاکتور) به سیستم‌های کنترل منطقی و اتوماسیون استفاده می‌شود. این تیغه‌ها معمولاً به صورت مکانیکی به تیغه‌های اصلی متصل هستند و وضعیت آنها همزمان تغییر می‌کند.

4. محفظه (Frame)

محفظه کنتاکتور وظیفه عایق‌کاری و حفاظت از بخش‌های الکتریکی و مکانیکی در برابر گرد و غبار، رطوبت، شوک‌های مکانیکی و خطرات محیطی را دارد. معمولاً این محفظه‌ها از مواد مقاوم در برابر حرارت و برق مانند پلاستیک‌های مهندسی شده یا نایلون‌های خاص ساخته می‌شوند تا ایمنی دستگاه و کاربران را تضمین کنند.